ایمونوتراپی با مهارکننده‌های نقاط بازرسی ایمنی (ICI) یکی از مؤثرترین درمان‌های سرطان است، اما بسیاری از تومورها به‌ویژه تومور های سرد (از نظر پاسخ ایمنی) نسبت به آن مقاوم‌اند. محققان در این مطالعه بررسی کردند که آیا واکسن‌های mRNA کووید-۱۹ می‌توانند از طریق فعال‌سازی ایمنی ذاتی، حساسیت تومورها به ICI را افزایش دهند یا خیر. برای این منظور داده‌های چندین گروه بیمار مبتلا به سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) و ملانوم متاستاتیک که تحت درمان با ICI بودند، تحلیل شد. نتایج نشان داد بیمارانی که در فاصله‌ی ۱۰۰ روز پیش یا پس از شروع درمان ICI واکسن mRNA کووید-۱۹ دریافت کرده بودند، در مقایسه با بیماران واکسینه‌نشده، بقای کلی به‌طور معنی‌داری طولانی‌تری داشتند (HR ≈ ۰.۵ در NSCLC و ۰.۳۷ در ملانوم). همچنین، بررسی گزارش‌های پاتولوژی نشان داد که در نمونه‌های بافتی گرفته‌شده پس از واکسیناسیون، سطح بیان PD-L1  در تومورها افزایش یافته است؛ اثری که با واکسن‌های غیر-mRNA مانند آنفلوآنزا دیده نشد. این یافته‌ها نشان می‌دهد واکسن‌های mRNA می‌توانند پاسخ به ایمونوتراپی را در تومورهای سرد بهبود بخشند.

در مطالعات پیش بالینی، با استفاده از مدل‌های موشی ملانوم (B16F0) و سرطان ریه (Lewis lung) نشان داده شد که تزریق واکسن mRNA (کد کننده اسپایک SARS-CoV-2 یا حتی آنتی‌ژن غیرمرتبط مانند pp65-CMV) همراه با anti PD-1 یا anti PD-1، موجب مهار رشد تومور و افزایش نفوذ سلول‌های T CD8⁺  فعال می‌شود. حذف مسیر اینترفرون نوعI (IFN-α/β) از طریق آنتی‌بادی ضد IFNAR1 این اثر را کاملاً از بین برد، در حالی که مهار مسیرسایتوکاین  IL-1 اثری نداشت؛ بنابراین محور IFN-I نقش کلیدی در این مسیر دارد. آنالیزهای ایمونولوژیک، افزایش بیان ژن‌های پاسخ‌دهنده به IFN، فعال‌سازی سلول‌های APC و گسترش اپی‌توپی سلول های T  را تأیید کرد. حتی زمانی که توالی mRNA به آنتی‌ژن ویروسی دیگری تغییر داده شد، پاسخ ضدتوموری باقی ماند که نشان می‌دهد اثر وابسته به آنتی‌ژن خاص نیست بلکه ناشی از تحریک حسگرهای ذاتی RNA و LNP است.

در مجموع، این مطالعه نشان می‌دهد واکسن‌های mRNA می‌توانند از طریق ایجاد موج کوتاه IFN-I و فعال‌سازی مسیر های ایمنی ذاتی ، تومورهای ‌سرد را به ایمونوتراپی حساس کنند. از دید بالینی، تزریق واکسن mRNA در نزدیکی شروع درمان ICI ممکن است به‌عنوان یک رویکرد ایمن و مقرون‌به‌صرفه برای بهبود پاسخ بیماران، به‌ویژه در سرطان‌های مقاوم به ICI، بررسی شود.

نویسنده: معصومه علی محمدی

مرجع

https://doi.org/10.1038/s41586-025-09655-y

چپ- بقای کلی در بیماران مبتلا به NSCLC و ملانوم که در فاصله‌ی کم‌تر از ۱۰۰ روز از شروع درمان با ICI، واکسن mRNA کووید-۱۹ دریافت کرده‌ (آبی) و نکرده‌اند (قرمز). راست- نمای شماتیکی از چگونگیِ حساس‌شدن تومورهای سرد در اثر واکسن‌های mRNA.