ویروس سینسیشیال تنفسی یکی از علل اصلی بیماریهای تنفسی شدید در نوزادان، سالمندان و افراد دارای نقص ایمنی است.واکسنهای جدید مبتنی بر پروتئین نوترکیب علیه RSV اثربخشی بالایی در پیشگیری از بیماریهای شدید نشان دادهاند. این واکسنها با ایجاد آنتیبادیهای خنثیکننده، محافظتی بالاتر از ۸۰ درصد ایجاد میکنند. بااینحال، واکسنهای موجود با مشکلاتی مانند کاهش تدریجی اثربخشی مواجه هستند که اغلب با کاهش سطح آنتیبادیهای سرمی ارتباط دارد.
واکسنهای مبتنی بر RNA خود تکثیرشونده (saRNA) بهعنوان یک روش جایگزین، توجه زیادی را به خود جلب کردهاند. این پلتفرم، توانایی افزایش پاسخهای ایمنی هومورال و سلولی را دارا است.
در مطالعهای که توسط گروهی از محققان انجام شد، واکسن جدید مبتنی بر RNA خود تکثیرشونده (saRNA) با نام SMARRT.RSV.preF مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج امیدوارکنندهای در مدلهای جانوری از جمله موشها و پریماتهای غیرانسانی نشان داده است.
هدف این تحقیق، بررسی ایمنیزایی و اثربخشی واکسن SMARRT.RSV.preF در ایجاد پاسخهای ایمنی هومورال (توسط آنتیبادیها) و سلولی در حیوانات بود. این واکسن با استفاده از فناوری نانوذرات لیپیدی (LNP) فرموله شده و در حیوانات با شرایط متفاوت، از جمله حیوانات عاری از RSV و حیواناتی که پیشتر در معرض این ویروس قرار گرفته بودند، آزمایش شد.
این واکسن توانست در هر دو گروه از حیوانات، آنتیبادیهای خنثیکننده RSV را در سطوح بالا تولید کند. پاسخ آنتیبادی بهصورت وابسته به دوز تقویت شد و با واکسن پروتئینی استاندارد که در حال حاضر در دسترس است، قابلمقایسه بود. همچنین، در این حیوانات، افزایش سطح آنتیبادی IgA در مخاط بینی مشاهده شد که نقش مهمی در پیشگیری از عفونتهای تنفسی فوقانی دارد.
یکی از یافتههای برجسته این مطالعه، افزایش تعداد سلولهای T حافظهای چند عملکردی (polyfunctional) در حیوانات واکسینه شده بود. این سلولها شامل سلولهای CD4+ و CD8+ بودند که توانایی تولید سیتوکینهایی مانند اینترفرون-گاما (IFNγ) و فاکتور نکروز توموری-آلفا (TNFα) را داشتند. این پاسخها در حیوانات تقویت شده و نشاندهنده القای ایمنی نوع Th1 توسط این واکسن بود.
تحقیقات نشان داد که ۲۴ ساعت پس از تزریق واکسن، سطوح بالایی از سیتوکینها و شیموکاینهای مرتبط با پاسخ اینترفرون نوع I در حیوانات افزایش یافت. از جمله این ترکیبات میتوان به IL-15، TNFα، CCL4 و CXCL10 اشاره کرد. این پاسخها به طور ویژه در واکسن SMARRT.RSV.preF مشاهده شد و در واکسنهای پروتئینی مشاهده نشده است.
این واکسن توانایی ایجاد سلولهای T چند عملکردی را داشت که اغلب در واکسنهای پروتئینی و mRNA مشاهده نمیشود.
توانایی این واکسن در القای پاسخهای قوی هومورال و سلولی حتی در دوزهای پایین، آن را به یک کاندیدای مناسب برای واکسیناسیون کودکان و بزرگسالان تبدیل کرده است. ویژگیهای برجستهای مانند القای پاسخ Th1 و سلولهای حافظهای چند عملکردی، این واکسن را از واکسنهای موجود متمایز میکند.
به گفته محققان، یافتههای این پژوهش میتواند گامی مؤثر در توسعه واکسنهای نسل جدید برای بیماریهای تنفسی باشد.
